O Katedrze

Katedra Ekologii, Klimatologii i Ochrony Powietrza powstała w dniu 1 września 2009 roku z połączenia byłej Katedry Meteorologii i Klimatologii Rolniczej oraz Zakładu Ekologicznych Podstaw Inżynierii Środowiska na mocy Zarządzenia Rektora Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie nr 24/2009 z dnia 15 lipca 2009 r. w sprawie przekształceń organizacyjnych na Wydziale Inżynierii Środowiska i Geodezji.

Historia Katedry Meteorologii i Klimatologii Rolniczej

Za datę powstania Katedry można przyjąć dzień 29 lipca 1953 roku, kiedy to odpowiednią uchwałą Rady Ministrów powołano do życia z przekształconego Wydziału Rolniczego Uniwersytetu Jagiellońskiego samodzielną uczelnię — Wyższą Szkołę Rolniczą. W skład nowo utworzonego Wydziału Rolnego WSR wchodziło dwadzieścia uprzednio istniejących katedr, w tym Katedra Meteorologii. W roku 1955 została ona przemianowana na Katedrę Meteorologii i Klimatologii i przeniesiona na utworzony w tym roku Wydział Melioracji Wodnych, przekształcony w roku 1992 w Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji. W latach 1970-1981 Katedra funkcjonowała, jako Zespół Agrometeorologii w ramach organizacyjnych Instytutu Melioracji Rolnych i Leśnych, od 1972 roku w strukturze Akademii Rolniczej. Po powrocie struktury organizacyjnej Uczelni z instytutowej na katedralną przyjęła nazwę - Katedra Meteorologii i Klimatologii Rolniczej. W wyniku kolejnej reorganizacji Uniwersytetu Rolniczego od roku 2009 weszła w skład Katedry Ekologii, Klimatologii i Ochrony Powietrza powstałej z połączenia Katedry Meteorologii i Klimatologii Rolniczej i Zakładu Ekologicznych Podstaw Inżynierii Środowiska.

Pierwszymi pracownikami byli: prowadzący wykłady i kierujący Katedrą prof. Władysław Milata, mgr Anna Czemerda, oraz krótko mgr Mieczysław Hess. Po przedwczesnej śmierci prof. W. Milaty w roku 1954, wykłady prowadził doc. Karol Ermich. Katedrą kierowali kolejno: prof. dr inż. Kazimierz Kuźniar (1956-1977), prof. dr hab. inż. Emil Pasela (1977-1993), prof. dr hab. Barbara Olechnowicz-Bobrowska (1993-2004), dr hab. Tadeusz Zawora (2005-2009), a po jego rezygnacji z pełnionej funkcji, kierownictwo Katedry Meteorologii i Klimatologii Rolniczej od kwietnia 2009 roku a następnie nowej, połączonej Katedry od września wspomnianego roku, przejął prof. dr hab. inż. Janusz Miczyński. Z dniem 1 września 2014 roku kierownictwo Katedry objęła dr hab. inż. Agnieszka Ziernicka-Wojtaszek.

Praca dydaktyczna Katedry koncentrowała się początkowo na prowadzeniu wykładów i ćwiczeń w tym ćwiczeń terenowych z meteorologii i klimatologii na wydziale macierzystym oraz agrometeorologii na Wydziałach Rolniczym i Ogrodniczym, a także w licznych punktach konsultacyjnych w południowej i wschodniej Polsce. Wraz ze zmniejszaniem się naboru kandydatów na studia niestacjonarne, odgórną likwidacją ćwiczeń terenowych, a także w wyniku osobistych zainteresowań naukowych pracowników i powrotu możliwości zgłaszania nowych przedmiotów do wyboru — rozszerzono w działalności dydaktycznej szeroką problematykę wielofunkcyjnego rozwoju terenów wiejskich z takimi zagadnieniami jak ochrona powietrza, teledetekcja w inżynierii środowiska, modele funkcjonowania środowiska przyrodniczego, biometeorologia, klimatologia planistyczna, współczesne zmiany klimatu, klimat Karpat, odszkodowania spowodowanych przez obiekty infrastruktury technicznej wsi oraz agroturystyka.

Problematyka badań naukowych zmieniała się w zależności od sytuacji gospodarczej i ekonomicznej kraju, kondycji polskiej wsi i rolnictwa, oraz wykształcenia, zainteresowań naukowych i predyspozycji badawczych kolejnych kierowników Katedry i pracowników. Początkowo były to zagadnienia dotyczące klimatu Karpat, następnie badania wpływu elementów meteorologicznych i wilgotności gleby na wzrost, rozwój i plonowanie roślin uprawnych i ich masy korzeniowej w oparciu o badania terenowe na polach ustalonych i kolejno — zróżnicowanie klimatu i agroklimatu obszaru Polski i jej regionów ze szczególnym uwzględnieniem Karpat. Podejmowano następnie takie zagadnienia badawcze jak: ochrona powietrza w miejscowościach atrakcyjnych turystycznie, wypoczynkowych, uzdrowiskowych, parkach krajobrazowych i narodowych południowej Polski, mikroklimat wnętrz zabytkowych obiektów rezydencjalnych i sakralnych, zastosowania GIS i teledetekcji w modelowaniu zjawisk i procesów zachodzących w środowisku przyrodniczym, a także zagadnienia współczesnych zmian klimatu Polski i ich konsekwencji w rolnictwie i gospodarce wodnej kraju.

Historia Zakładu Ekologicznych Podstaw Inżynierii Środowiska

Na Wydziale Melioracji Wodnych Wyższej Szkoły Rolniczej w Krakowie w latach 1957-1962 istniała Katedra Ekologii Roślin, kierowana przez doc. dr Kazimierza Figułę. W ramach prowadzonych w Katedrze badań szczególną uwagę zwracano na kwestie rozpoznawania potrzeb melioracyjnych na podstawie bioindykatorów, czyli roślin wskaźnikowych nadmiernego uwilgotnienia siedlisk oraz określania wymagań hydrologicznych i troficznych roślin, które planowano uprawiać na terenach zmeliorowanych.

W roku 1962 Katedra Ekologii Roślin przemianowana została na Katedrę Przyrodniczych Podstaw Melioracji Wodnych, która koncentrowała się na badaniach gospodarki wodnej w małych zlewniach górskich, występowania procesów erozyjnych, oddziaływania lasu na stosunki hydrologiczne, pomelioracyjnego zagospodarowania terenu, gospodarkę wodną roślin i gleby. W tym czasie Katedra współpracowała z Instytutem Melioracji i Użytków Zielonych, Instytutem Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach, Komitetem Zagospodarowania Ziem Górskich PAN, Instytutem Geografii UJ, oraz z odpowiednimi katedrami wyższych szkół rolniczych.

Po przedwczesnej i nagłej śmierci profesora Kazimierza Figuły w 1966 roku, na kierownika Katedry powołany został prof. dr inż. Eugeniusz Ralski, wybitny specjalista w zakresie hodowli roślin, fitopatologii, ekologii roślin oraz łąkarstwa.

Na początku lat siedemdziesiątych zgodnie z odgórnymi zaleceniami likwidującymi na uczelniach strukturę katedralną, Katedra, jako Zakład Przyrodniczych Podstaw Melioracji Wodnych weszła w skład Instytutu Melioracji Rolnych i Leśnych, którego wicedyrektorem został profesor Ralski. Z okresem tym związany jest intensywny rozwój młodej kadry naukowej, co przejawiało się licznymi doktoratami, jakie miały miejsce w tym czasie. Nawiązano też międzynarodową współpracę naukową dotyczącą zagadnień będących przedmiotem badań Zakładu z placówkami naukowymi w Niemczech (Berlin) i Czechosłowacji.

Po przejściu w 1979 roku profesora Eugeniusza Ralskiego na emeryturę kierownikiem Zakładu została doc. dr hab. Helena Nagawiecka. W roku 1981, po kolejnej reorganizacji, Zakład Przyrodniczych Podstaw Melioracji zaczął funkcjonować jako samodzielna jednostka. Poza kontynuacją tematyki badawczej dotyczącej ewapotranspiracji roślin uprawnych i badań gleboznawczych, a w szczególności wody glebowej, zajęto się w tym czasie również tematyką ściśle środowiskową oraz rekultywacją terenów zdegradowanych. Kontynuowano badania nad oddziaływaniem potencjału macierzystego i osmotycznego gleby na zdolność pobierania wody przez rośliny, badania nad oddziaływaniami na środowisko przyrodnicze składowisk popiołów przemysłowych (huty, elektrownie) oraz możliwościami ich wykorzystania do poprawy właściwości produkcyjnych gleb lekkich piaszczystych i ciężkich. Rozwijano badania dotyczące oddziaływania emisji motoryzacyjnych i przemysłowych na skażenie gleb i roślin metalami ciężkimi zainicjowane przez dr inż. Józefa Curzydłę.

W roku 1990 przemianowano Zakład w Katedrę Przyrodniczych Podstaw Melioracji, a w 1992 roku doszło do zmiany nazwy Katedry na Katedrę Ekologicznych Podstaw Inżynierii Środowiska. Zmiana ta wynikała z nowych potrzeb badawczych ukierunkowanych bardziej na problematykę środowiskową. Była też konsekwencją zmiany nazwy Wydziału Melioracji Wodnych na Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji.

Po śmierci w 1993 roku profesor Heleny Nagawieckiej kierownictwo Katedry Ekologicznych Podstaw Inżynierii Środowiska powierzono doc. dr hab. Ewie Górze, która kontynuowała badania nad utylizacją odpadów z elektrowni oraz poszerzyła tematykę prac naukowych Katedry o badania w zakresie preferowania czystej produkcji (bez odpadów) i recyklingu w różnych dziedzinach gospodarki. W tym czasie kontynuowano, nawiązaną w 1974 roku współpracę naukową z Uniwersytetem w Peruggi we Włoszech, Równolegle podjęto współpracę z Uniwersytetem w Lund w Szwecji.

W 1993 roku nastąpił podział Katedry, w wyniku którego z Katedry Ekologicznych Podstaw Inżynierii Środowiska wyłoniono drugą jednostkę naukową pod nazwą Katedra Rekultywacji Gleb i Ochrony Torfowisk, kierowaną przez prof. dr hab. Krzysztofa Boronia.

Na kierownika Katedry Ekologicznych Podstaw Inżynierii Środowiska w 1995 roku powołano prof. dr hab. Ryszarda Kostucha, który kierował Katedrą do czasu przejścia na emeryturę w 1999 roku. W tym czasie tematykę badawczą poszerzono o badania zanieczyszczeń obszarowych oraz erozji gleb górskich i badania nad bioróżnorodnością użytków zielonych.

W 1999 roku kierownikiem Katedry został prof. dr hab. Józef Curzydło. W tym czasie w Katedrze z jego inicjatywy nasilono badania dotyczące przepływu metali ciężkich poprzez łańcuchy pokarmowe z uwzględnieniem gleby, wody, roślin, zwierząt i ludzi. Wypracowano także sposoby eliminacji ujemnych skutków oddziaływania infrastruktury transportowej na środowisko przyrodnicze. Zaowocowały one nawiązaniem ścisłej współpracy międzynarodowej z Uniwersytetem Justus-Liebieg w Genewie. W tym czasie w Katedrze realizowano również finansowane przez Ministerstwo Środowiska i Zarząd Dróg Wojewódzkich w Krakowie badania, w wyniku których opracowano projekty ochrony środowiska w drogownictwie.

Po odejściu w 2002 roku na emeryturę profesora Józefa Curzydły kierownictwo Katedry ponownie objęła prof. dr hab. Ewa Góra-Drożdz. Zakres problemowy prowadzonych dotychczas przez Katedrę badań poszerzono o badania zawartości wybranych mikroskładników w runi górskich użytków zielonych oraz ocenę zmian w agroekosystemach wywołanych czynnikami antropogenicznymi.

Od września 2004 roku kierownictwo Katedry powierzono dr hab. inż. Andrzejowi Misztalowi, który pełnił tą funkcję do 2009 roku, w którym to, jak już wspomniano, doszło do połączenia z Katedrą Meteorologii i Klimatologii Rolniczej.

W ramach podnoszenia kwalifikacji zawodowych i doskonalenia warsztatu badawczego pracownicy Katedry odbyli liczne zagraniczne starze naukowe między innymi w: Station Fédérale de Recherches Agronomiques de Changins w Szwajcarii, Soil Conserwation Service, Pennsylwania State University w USA, Uniwersytecie ABU Zaria w Nigerii, Eidgenössische Forschungsanstalt für landwirtchaftlichen Pflanzenbau (FAP) Zürich-Reckenholz w Szwajcarii, Uniwersytecie w Wageningen w Holandii, Instytucie Ekologii Rolniczej Uniwersytetu w Peruggi we Włoszech, Uniwersytecie w Sassari w Sardynii, Uniwersytecie w Corte na Korsyce, Uniwersytecie w Katanii na Sycylii.